ΤΙ ΦΕΡΝΕΙ Ο ΠΕΛΑΡΓΟΣ (ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΠΑΙΔΙΑ...)

• ΞΑΝΑΓΡΑΦΩ, ΤΟ ΙΔΙΟ ΠΟΣΤ, ΣΕ ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ:
• Κατάλαβα τη μάνα μου (τους φόβους της, τα ξενύχτια της όταν αργούσα να γυρίσω, που άναβε το φως να δει αν κοιμάμαι ...), τη γιαγιά μου ...
• Σύνδεση με όλο το ανθρώπινο γένος, με όσους έχουν παιδιά, κατανόηση των συναισθημάτων τους, των φόβων τους, πραγμάτων που ήταν πριν ακατανόητα («γιατί ασχολούνται όλο με τα παιδιά τους, με τα λεφτά, όλο ανασφάλειες έχουν, τι μικροαστοί»).
• Κατανόηση της Παναγίας, όσων έχασαν παιδιά (της θείας μου της Σοφίας, της γιαγιάς μου ...).
• Θηλασμός. Τώρα καταλαβαίνω την εμμονή των αρσενικών με το γυναικείο στήθος.
• Διάφορες γυναικείες επιθυμίες και ανησυχίες τώρα «μπαίνουν στη θέση τους». Λ.χ. πράγματα που προσπαθούσα να βρω στους γκόμενους, αυτή η αμοιβαία αφοσίωση, η προσοχή, η φροντίδα, η στοργή, τώρα καταλαβαίνω ότι προορίζονταν για τα παιδιά μου. Ο άντρας συχνά δεν τα καταλάβαινε αυτά και δεν μπορούσε να τα ανταποδώσει, εκνευριζόταν μάλιστα με τις πολλές φροντίδες και τα χάδια και τα κανακέματα... Ε, αυτά είναι για το παιδί μου. Δεν το ήξερα πριν αποκτήσω παιδί, αλλά το ‘χα μέσα μου και μου έβγαινε από πριν ... (τώρα απαντήθηκε το ερώτημα «μα, γιατί δε με παίρνει τηλέφωνο/ γιατί δε θυμήθηκε την επέτειό μας/ γιατί τσαντίστηκε που του πήρα αρκουδάκι του Αγ. Βαλεντίνου». Οι γκόμενοι δεν ήταν φτιαγμένοι για να μου δίνουν, με τηλεφωνήματα και δώρα και χάδια, την ανταπόδοση αγάπης που ήθελα. Κι όταν το έκαναν, το έκαναν προσποιητά και πάντως επειδή ήξεραν ότι εγώ το ήθελα, όχι επειδή τους έλεγε κάτι των ιδίων. Το μωράκι μου τη δίνει, αυτό καταλαβαίνει από χάδια και μπεμπεδίσματα και αρκουδάκια, γιατί είναι, ακριβώς, μωράκι!).
• Ως "ελεύθερη" γυναίκα, χωρίς παιδιά, αναζητούσα την ολοκλήρωσή μου μέσα από τις ερωτικές σχέσεις. Καλά το πήγαινα, αλλά το μυστικό (όπως υποψιαζόμουν) είναι ότι η ολοκλήρωση μέσα από την ερωτική σχέση δεν θα ερχόταν από τη σχέση καθεαυτή, από το συγκεκριμένο άντρα και τον έρωτά μας. Η σχέση ήταν ... το μέσο. Η ολοκλήρωση θα ερχόταν επιτέλους για μένα όταν ο έρωτας θα οδηγούσε σε ένα παιδί (ή και σε περισσότερα, πού ξέρεις!). Το παιδί ήταν η τελευταία πράξη του σεξ, όχι ο ... οργασμός. Σεξ και εγκυμοσύνη και γέννα και μεγάλωμα παιδιού είναι μια μεγάλη, ενιαία διαδικασία (τουλάχιστον για μένα, άλλοι μπορεί να είναι αλλιώς). Δυστυχώς, έζησα συχνά, επαναλαμβανόμενα, το πρώτο μέρος της διαδικασίας, και μετά διακόπτόταν απότομα. Χωρισμός, «δεν είμαι έτοιμος/έτοιμη για γάμο και παιδιά» και τέτοια. Και ξανά, γνωριμία με άλλον, σεξ και ... πάλι τα ίδια, διακοπή. Αντισύλληψη, εκτρώσεις. (Το ανάλογο, για τους άντρες, θα ήταν να ξεκινάς να κάνεις σεξ και πριν το αποκορύφωμα να σταματάς. Και μετά ξανά ξεκίνημα και πάλι διακοπή. Μπορεί να οδηγήσει τον υγιέστερο, ψυχικά, των ανθρώπων στην παραφροσύνη). Γι’ αυτό κουβαλούσα μια απογοήτευση, μια μελαγχολία, ζούσα σε μια διαρκή νεύρωση. Η μη ολοκλήρωση των σχέσεών μου με έκανε νευρωτική. Κι ας μην το παραδεχόμουν, κι ας παρίστανα την ανεξάρτητη, κι ας έλεγα «δε θέλω παιδιά». Ήθελα, κι ας μην το συνειδητοποιούσα (γιατί δεν γνώριζα τι σόι φάση είναι αυτή, πώς να το γνωρίζω αφού ... δεν είχα παιδιά;). Κι όσο πιο νευρωτική ήμουν, τόσο πιο προβληματικές γίνονταν οι σχέσεις μου, αδιέξοδες, ξεκινούσα στραβά, οπότε τελικά χώριζα, και ο φαύλος κύκλος συνεχιζόταν ...

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ, ΤΩΡΑ!

Ρε γαμώτο, μήπως πρέπει να μπει (επιτέλους!) το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία???

Παρατηρώ ... ογκώδη άγνοια γύρω από τα θέματα αυτά, που διατρέχει όλες τις ηλικίες και τα στρώματα του πληθυσμού. Θα μου πείτε, "μα, σήμερα, την εποχή της απελευθέρωσης που όλα επιτρέπονται;". Ναί, ναι, σήμερα, που η απελευθέρωση και η ευκολία έχει συσκοτίσει περισσότερο τα πράματα...

Το θέμα δεν είναι να μας δείξουν πώς γίνεται το σεξ (αν και μου φαίνεται ότι ... κι αυτό χρειάζεται επίσης!). Μιλάω για ένα σωρό συναφή ζητήματα, που δεν υποπτεύεται κανείς ότι έχουν σχέση με αυτό, αλλά έχουν αντίκτυπο σε όλες τις πτυχές της ζωής μας.

Οι μισές γνωστές μου προτιμούν την καισαρική από το φυσιολογικό τοκετό, γιατί, λέει, φοβούνται τον πόνο (!) (παρένθεση: δηλαδή προτιμούν μια σοβαρή εγχείρηση, που σημαίνει ότι θα σου κόψουν δεν ξέρω πόσα στρώματα από δέρμα, μύες κλπ., που θα σου κάνουν ράματα και θα πάρει βδομάδες να συνέλθεις, που θα έχεις πόνους για μέρες, από μια φυσιολογική διαδικασία που οι πόνοι διαρκούν λίγες ώρες και που μόλις τελειώσει μπορείς να σηκωθείς αμέσως και να περπατήσεις...).

Η επισκληρίδιος αναισθησία - παρά τις πιθανές παρενέργειες της - θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ (ενώ εγώ δεν την χρειάστηκα!).

Δεν ξέρουμε τίποτα για το θηλασμό. Οταν έρθει εκείνη η ώρα, οι περισσότερες γυναίκες τα παρατάνε και δίνουν στα παιδιά τους ξένο γάλα. Είναι εξαίρεση οι γυναίκες που θηλάζουν έστω και λίγους μήνες.

Σε μια χώρα που μαστίζεται από την υπογεννητικότητα, εγώ και οι φίλες μου έχουμε από μία ή περισσότερες εκτρώσεις στο ενεργητικό μας... Η έκτρωση από πολλούς θεωρείται κάτι απλό, μια διαδικασία ρουτίνας... Για τις σωματικές και ψυχολογικές της επιπτώσεις δεν ξέρουμε τίποτα, τα μαθαίνουμε αφού τα ζήσουμε... ταυτόχρονα, η συζήτηση έχει αφεθεί στους σκοταδιστές και τους παπάδες...

Θυμάμαι το συμμαθητή μου που με ρωτούσε (στα 17) χαμηλόφωνα, "μα, τι είναι το ταμπόν;".

Για να μη μιλήσω για προβλήματα όπως η πρόωρη εκσπερμάτιση ή η έλλειψη στύσης, που τα αγόρια τα λύνουν με συζητήσεις ράδιο - αρβύλα με τους φίλους τους, με ύποπτα σκευάσματα, ή βουλιάζουν στη ντροπή και απλά ... δεν τα λύνουν ...

Υπογονιμότητα. Άπειροι γνωστοί με προβλήματα. Οι γυναίκες κάπως το συζητάνε. Οι άντρες, ομερτά και ντροπή. Δεν πάνε να κάνουν τις εξετάσεις που συστήνει ο γιατρός, γιατί ντρέπονται μήπως φανεί, λέει, ότι είναι ανίκανοι...

Φίλες μένουν ανύπαντρες και άτεκνες, γιατί, λέει, "πρέπει να έχω λύσει όλα μου τα προβλήματα πριν αποφασίσω να κάνω παιδί" (!!!). Και εν τω μεταξύ, εκτρώσεις και μανιώδης αντισύλληψη. Μέχρι που φτάνουμε 40 και αρχίζει ο αγώνας κατά της υπογονιμότητας...

Οι άντρες, φόβοι, φόβοι. Φόβος για τις γυναίκες, φόβος για τα παιδιά, φόβος για τις ευθύνες, φόβος για όλα...

Τι είναι η εφηβεία? Τι ορμονικές μεταβολές φέρνει?

Η εμμηνόπαυση??

Tα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, το AIDS...

Μορφωμένοι άνθρωποι, με πτυχία και μεταπτυχιακά, στα θέματα αυτά είμαστε τελείως αδιάβαστοι, με πληροφόρηση τύπου τσόντας ή κουτσομπολιού μεταξύ φίλων, ή, στην καλύτερη περίπτωση, "κάτι διάβασα ατο ίντερνετ", βουλιαγμένοι σε ανασφάλειες, φόβους, φήμες και ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ πλάνες.

ΜΗΠΩΣ ΕΧΕΙ ΕΡΘΕΙ Ο ΚΑΙΡΟΣ ΝΑ ΜΠΕΙ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ???

(Αλλά, από την άλλη, σε έναν πληθυσμό που είναι βουλιαγμένος στο σκοτάδι, το θέμα είναι ποιός θα ... το διδάξει το μάθημα αυτό? Οι ανίδεοι καθηγητές του λυκείου???)

ΑΣΤΡΟΝΑΥΤΗΣ

Πώς να εξηγήσεις στους φίλους που δεν έχουν (ακόμα) παιδιά, πώς είναι η φάση με το μωρό?

Ε, είναι σα να έχω γίνει ... αστροναύτης.

Ποιός να το φανταζόταν, εγώ ... αστροναύτης. Με τη στολή μου, την κάσκα μου, τον πύραυλό μου, κανονικά, με όλα...

Πώς να περιγράψεις τώρα, στους άσχετους με αυτά, στους κοινούς ανθρώπους δηλαδή, πώς είναι το ... αστροναυτιλίκι;

Είναι βέβαια υπέροχα, βλέπεις πράματα που ούτε μπορούσες να τα διανοηθείς πριν, βλέπεις ξέρω 'γω τη γη από μακριά σα "big blue marble in space", βλέπεις γαλαξίες, αστρικές θύελλες, ηλιακές καταιγίδες, φοβερά πράματα, απερίγραπτα, πανέμορφα κλπ.

ΑΛΛΑ, ταυτόχρονα, περνάς και πολύ ζόρικα. Άλλος τρόπος ζωής. Τραβάς μια φοβερή εκπαίδευση, γυμναστικές, ειδικές δίαιτες, προπόνηση σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας, κάνεις μαθηματικά (μπρρρρ!), αστροφυσική, άστα να πάνε. Πανδύσκολα. Και όλημέρα και όληνύχτα, ελεύθερος χρόνος μηδέν.

Αλλά αξίζει το ταξίδι ...

ΣΤΑΧΤΗ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ ...

Δανείζομαι τον τίτλο από τον "ΚΑΙΡΟ" της "Ελευθεροτυπίας". Θέλω να γράψω για τις πυρκαγιές.

Αναρωτιέμαι... επειδή λένε για "ασύμμετρες απειλές" ... κάποιος είχε πει (νομίζω ο καθηγητής αυτός των περιβαλλοντολογικών, ο κ. Μάργαρης) ότι για τις πυρκαγιές φταίνε οι πυλώνες και τα καλώδια της ΔΕΗ, που είναι μέσα στα δάση, και με τις υψηλές θερμοκρασίες δημιουργούνται σπινθήρες. Και ότι η λύση θα ήταν να είναι υπόγεια, αλλά δεν το έχουν κάνει μέχρι τώρα γιατί είναι πολύ ακριβό. Δεν ξέρω, δεν είμαι ειδική, μπορεί και να μην το θυμάμαι καλά και να γράφω κοτσάνα. Είναι άραγε αλήθεια αυτό?? Ποιός θα μας πεί???

Αλλά πέραν τούτου: τόσο δύσκολο είναι, να γίνει ένα σχέδιο πυρασφάλειας σε κάθε χωριό, σαν "πολιτική άμυνα", μεταξύ των κατοίκων. Να προβλεφθεί τι θα γίνεται σε περίπτωση πυρκαγιάς, πώς θα εκκενωθεί το χωριό, ποιοί θα φύγουν, ποιοί θα μείνουν?? Στοιχειώδη πράγματα. Να φύγουν με ό,τι αυτοκίνητο υπάρχει τα γυναικόπαιδα και οι ηλικιωμένοι, να μείνουν οι άντρες, λ.χ. Να υπάρχει μια υδροφόρα, μια στέρνα έστω για τέτοιες περιπτώσεις. Να είναι κάπου συγκεντρωμένα λάστιχα, αξίνες, είδη φαρμακείου, ό,τι άλλο μπορεί να χρειαστεί. Να υπάρχει επικοινωνία με κάποια υπηρεσία κεντρική που να τους ενημερώνει, φύγετε, μείνετε, έρχονται τόσοι πυροσβέστες, τόσα αεροπλάνα, τα γυναικόπαιδα να πάνε εδώ, εκεί. Τόσο δύσκολο είναι?? Οι δήμαρχοι, γιατί δίνουν εκατομμύρια για καγκελάκια και συντριβάνια και δεν παίρνουν ένα πυροσβεστικό όχημα???

Κάθε χρόνο έχουμε πυρκαγιές, και οι κυβερνώντες κάνουν σα να είναι κάτι ... πρωτοφανές, "για δες, τι κακό μας βρήκε"!!!!

Κάθε χρόνο έχουμε πυρκαγιές, κάθε χρόνο έχουμε πλημμύρες. Καιγόμαστε, πνιγόμαστε άπραγοι, "σα να μην πέρασε μια μέρα", που λέει και το τραγούδι. Λες και ήταν χτες!... Και στα εκλογικά προγράμματα των κομμάτων, ούτε λέξη για αυτά, που είναι θέματα προτεραιότητας. Ταυτόχρονα, ο Αλογοσκούφης έβαλε λέει ασύρματο ίντερνετ στο Σύνταγμα, για ελεύθερη πρόσβαση όλων. Τσιου τσίου, ευρωπαϊκά συνέδρια, δικαιώματα, θεωρητικολογίες. Καλά όλα αυτά, χρειαζούμενα, δε λέω. Μα, αυτά πρέπει να γίνουν πρώτα, ρε παιδιά???? Ή τα αντιπυρικά - αντιπλημμυρικά έργα????

ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΝΗΣΙ...

Θέλω να σας γράψω τον πόνο μου.

Πήγαμε σύντομες διακοπές σε πολύ μικρό νησί των Κυκλάδων τον Ιούνιο οικογενειακώς, με το μωράκι μας που είναι 2,5 μηνών. Από τα λίγα νησάκια, που είχαν μείνει άθικτα (προ 10ετίας βέβαια) από την αλόγιστη δόμηση, τα μπητς μπαρ κλπ., που οι παραλίες του ήταν σμαραγδένιες και ανέβαινες σε κατσάβραχα και χωματόδρομους για να πας ως εκεί...

Είπαμε "θα έχει ησυχία", γιατί έτσι το θυμόμασταν από παλιά...

Αμ δε. Γινόταν της κακομοίρας, ίσως λόγω καύσωνα... Στο μικρό νησάκι, που μπορείς να το γυρίσεις όλο με τα πόδια και που παλιά ήτανε τόπος παραθερισμού για σκηνίτες με σακκίδιο, είχαν επιδράμει οι ΑΘΗΝΑΙΟΙ. Με αμέτρητες τζιπούρες! Πρώτη φορά είδα τόσα τζιπ μαζεμένα σε τόσο μικρό τόπο. Να, πού τα κυκλοφορούν τα τζιπ τους, που τα έβλεπα τόσο καιρό ανεβασμένα άγαρμπα στα πεζοδρόμια στην Αθήνα κι έλεγα "μα τι διάολο, τόσο εκδρομικοί τύποι, που θέλουν τζιπ για να οργώσουν τα βουνά κάθε σαββατοκύριακο;". Για να πάνε στο νησάκι και να μην περπατήσουν 50 μέτρα έως την παραλία τα έχουνε!!!

Και βέβαια, το Σάββατο το βράδυ γινόταν ένας γάμος και μια βάφτιση (θα σκέφτηκαν "τι γραφικό, τι ρομαντικό, να παντρευτούμε/να βαφτίσουμε το μπέμπη στο απομακρυσμένο νησί!"). Ωραία μέχρι εδώ. (Φυσικά, οι καλεσμένοι μας θα πάρουνε ο καθένας ... το τζιπ τους και θα έρθουν!). Κατά τα λοιπά, έπρεπε να βρούν τα ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΗΧΕΙΑ των Κυκλάδων και τον ισχυρότερο ενισχυτή, και να τα βάλουν να βαράνε στη διαπασών έως τις έξι το πρωί... Στην αρχή βιολιά νησιώτικα (για το ξεκάρφωμα!), μετά όμως "ξένα", με ντι-τζεη, για να καταλήξουν στην (απαραίτητη!) Πέγκυ Ζήνα... (εδώ ας κάνω μια σημείωση: δεν είμαι καθόλου κατά του γλεντιού, κι έχω γλεντήσει στη ζωή μου, με παρέες, με ξενύχτια, με ό,τι θές. Αλλά υπάρχει ο χρόνος και ο τόπος για κάθετί. Γιατί να διαλύσω έναν μαγευτικό ήσυχο τόπο με τις αθηναϊκές συνήθειες και τα γούστα μου;) Το μικρό νησάκι θα τους είχε προφανώς γοητεύσει αρχικά (όπως κι εμάς) για την ησυχία του, που δεν είχε αυτοκίνητα, για τις έρημες παραλίες του που πήγαινες με τα πόδια... Αλλά τι σημασία έχουν τώρα αυτά; Άλλωστε, η έρημη παραλία δεν είναι πιά έρημη, αφού ΑΓΟΡΑΣΑΝΕ και ΧΤΙΣΑΝΕ πάνω της τη σπιταρόνα τους, να έχουν τέλοσπάντων τις ανέσεις τους οι άνθρωποι, τι, θα τρέχουν τώρα με τις σκηνές ...

Αυτά. Τι να πεις. Ωραίο πράμα ο τουρισμός ...

ΟΛΥΜΠΟΣ ΚΑΙ ... ΓΟΛΓΟΘΑΣ!

Τελικά, είναι δύσκολο να μεγαλώνεις παιδιά ...

Από τη μικρή μου εμπειρία, αυτό το σύντομο διάστημα που έχω περάσει με το μωρό, έτσι λέω...

Θαύμασα τη μάνα μου, αλλά και όοοοολες τις μαμάδες, από καταβολής κόσμου...

(Και που είσαι ακόμα ...)

Σου λέει ο άλλος, ο αντι-φεμινιστής, δε βλέπουμε, λέει, δα και πολλές γυναίκες επιστήμονες, ή γυναίκες - πολιτικούς ηγέτες, ή γυναίκες - καλλιτέχνιδες, παρά το φεμινισμό και την ισότητα οι πιό πολλοί και οι πιο διάσημοι επιστήμονες, ηγέτες, συγγραφείς, ζωγράφοι είναι ΑΝΤΡΕΣ.

Ε, τώρα καταλαβαίνω γιατί.

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΙΧΑΝ ΝΑ ΚΥΟΦΟΡΗΣΟΥΝ, ΝΑ ΘΗΛΑΣΟΥΝ, ΝΑ ΜΕΓΑΛΩΣΟΥΝ ΠΑΙΔΙΑ. Δηλαδή ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ. Κι αυτό είναι αντάξιο για δέκα νόμπελ (για την καθεμιά τους). Ποιό καλλιτεχνικό έργο, ποιά επιστημονική έρευνα, ποιά πολιτική μανούβρα να συγκριθεί με την 24ωρη ισόβια ψυχή τε και σώματι φροντίδα και αφοσίωση των μανάδων στα παιδιά τους?? Και τι, εγώ μιλάω με την μικρή εμπειρία ενός μοναδικού βρέφους. Τι να μας πουν οι γυναίκες που μεγάλωσαν 11 και 14 παιδιά ...

Για να σας δώσω να καταλάβετε τώρα τα δικά μου:

Πώς θα σας φαινόταν, να είχατε ξαφνικά να φροντίσετε έναν 80χρονο παράλυτο γέρο που πάσχει από άνοια και δεν μπορεί να επικοινωνήσει με το περιβάλλον; Να μην μπορεί να μιλήσει, να φάει, να αυτοεξυπηρετηθεί, και να έπρεπε να τον ξεσκατίζετε, να τον ταϊζετε, να τον πηγαίνετε βόλτα με το καροτσάκι; Και ταυτόχρονα να είναι και δύστροπος, με το παραμικρό να βγάζει άναρθρες κραυγές για ώρες, χωρίς να μπορεί να μιλήσει και να σας πει τι θέλει! Κι όλα αυτά, χωρίς διάλειμμα, νύχτα και μέρα, 24 ώρες το 24ωρο, 7 μέρες την εβδομάδα...

Ε, αυτό είναι το μωρό. Με τη διαφορά ότι είναι πιό χαριτωμένο από τον 80χρονο, και έχεις την προσδοκία, την προοπτική ότι θα πάψει να είναι έτσι, ότι θα εξελιχθεί.

Αλλά αυτή είναι η μόνη διαφορά. Κατά τα λοιπά, είναι τόσο κουραστικό και μπελαλίδικο, όσο είναι ο γέρος...

ΓΕΝΝΗΣΑ!!

Γέννησα στις 29.3.2007, και έκανα ένα υγιέστατο κοριτσάκι (φτου, φτου!) 4 κιλά και κάτι (όχι χοντρούλα, μάλλον ... ψηλή!).

Και τώρα που καταλάγιασε το πράγμα, και η τρεχάλα των πρώτων ημερών (γιατί ΜΕΤΑ αρχίζει η τρεχάλα, σαν το Βέγγο, να θηλάσεις, να αλλάξεις πάνες, και όταν είσαι και πρωτάρα και άσχετη σαν εμένα, όλα είναι πιό δύσκολα και όλα σε αγχώνουν!), ορισμένες παρατηρήσεις για τον τοκετό:

... Εμπειρία.

Ένιωσα επιτέλους τι είναι αυτοί οι περίφημοι "πόνοι της γέννας". Και έκανα φυσιολογικό τοκετό, χωρίς καισαρικές και ΧΩΡΙΣ επισκληρίδιο (που έχει γίνει από ό,τι κατάλαβα, πλέον, ψωμοτύρι).

Ε, εμπειρία.

Φυσικά, οι πόνοι είναι έντονοι. Από τους πιό έντονους που έχει δοκιμάσει κανείς. Αλλά πιό πολύ αισθάνθηκα κουρασμένη από τις πολλές ώρες πόνου (άρχισαν στις 11 το βράδυ και γέννησα 6.40' το πρωϊ), παρά ήταν φρικτός καθεαυτός ο πόνος.

Θέλω να πω, δεν είναι τόσο τρομεροί δα οι πόνοι αυτοί, που όλοι τους παρουσιάζουν σαν κάτι ανυπόφορο. Ο άνθρωπος, η γυναίκα, το σώμα μας, είναι φτιαγμένο για να τους αντέχει. Άσε που δεν είναι όπως νομίζουμε, ή τουλάχιστον δεν ήταν όπως νόμιζα εγώ: δεν πρόκειται για πόνους κάτω, στα γεννητικά όργανα. Όοοχι! Οι πόνοι είναι ψηλά, στην κοιλιά, σαν να έχεις ΠΟΛΥ δυνατούς πόνους περιόδου, ή σαν έντονο "κόψιμο" - χωρίς τη σχετική διάρροια (αυτό το γράφω για να καταλαβαίνουν και οι άντρες τι λέμε).

Και τελικά, πιό δύσκολο ήταν το ανέβασμα στον Όλυμπο (αυτό το γράφω για να σας πετάξω, δήθεν φυσικά, σα να μη συμβαίνει τίποτα, ότι "έχω ανεβεί και στον Όλυμπο!"). Αλλά πραγματικά, το ανέβασμα στον Όλυμπο, που το έκανα όντας ακόμη πρωτάρα περί τα ορειβατικά, χωρίς καμμία σχεδόν προηγούμενη εμπειρία, με αθλητικά παπούτσια (!), χωρίς να ξέρω τι με περιμένει, επειδή με πήραν μαζί με το "έτσι θέλω" κάτι παλαβοί φίλοι, ήταν οριακή εμπειρία. Εκεί ξεπέρασα κάθε όριο αντοχής αλλά και κάθε φόβο μου. Κρεμασμένη με τις ώρες στα κατσάβραχα, στο πουθενά... Και τελικά τα κατάφερα να ανέβω στην κορυφή και - κυρίως - να κατέβω, γιατί πιό δύσκολο είναι το κατέβασμα, όπου βλέπεις κάτω το χάος και είσαι κρεμασμένος στο βράχο σαν τον Τομ Κρουζ στο "Μίσιον Ιμπόσιμπλ" και κλαις και λες στους άλλους "αφήστε με εδώ, να πεθάνω!" ή "ψωνάξτε το ΕΚΑΒ να με σώσει!"... Αρκεί να πω ότι ήμουν μια εβδομάδα μετά "πιασμένη" ολόκληρη...

Τέλοσπάντων, η εμπειρία αυτή με βοήθησε στον τοκετό όπως και σε άλλες δύσκολες στιγμές της ζωής μου: είπα "εδώ κατάφερες αυτό - που ΔΕΝ είσαι φτιαγμένη για να σκαρφαλώνεις κατσάβραχα - και δεν θα καταφέρεις να γεννήσεις, που είσαι φτιαγμένη γι' αυτό και που το κάνουν ανά πάσα στιγμή και το έχουν κάνει εκατομμύρια γυναίκες ανά τον κόσμο και ανά τους αιώνες;"

Και πράγματι. Ο Όλυμπος ήταν πιο δύσκολος. Συνιστώ σε όλους να ανεβούν σε αυτό το πανέμορφο (γιατί είναι πανέμορφο, όλο εναλλαγές τοπίου και χλωρίδας!) βουνό, ή και σε άλλα βουνά. Σε βοηθάει γενικότερα στη ζωή σου, εκεί που δεν το περιμένεις ...

Επίσης θέλω να σας πω για το θηλασμό. Ποιό ένστικτο και μαλακίες. Ο θηλασμός είναι δύσκολο πράμα και ... πονάει! Μην βλέπετε τις γαλήνιες μαντόνες που έχουν αγκαλιά στο στήθος το Χριστούλη στις εκκλησιές, σα να μην τρέχει τίποτα. Τα μωρά, αυτά τα τοσοδά πλασματάκια, είναι σα μικρά μπαρακούντα που κάνουν τις θηλές να πονάνε φρικτά!! Αλλά περί αυτού σε επόμενο ποστ...

ANAMONH II

Η ενδεικτική ημερομηνία τοκετού που μου είχαν δώσει οι γιατροί ήρθε και πέρασε. Άπρακτη. Στο προηγούμενο ποστ προσπάθησα να αποδώσω το συναίσθημα της αναμονής (που είναι όμως ανάμικτη με φόβο για τους πόνους!) με ένα ποίημα του T.S. Elliot. Αλλά όχι. Το σωστό ποίημα είναι αυτό:

"Περιμένοντας τους Bαρβάρους
(Κ. Π. Καβάφης)

— Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;
Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.—

Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μια τέτοια απραξία;
Τι κάθοντ’ οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;
Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.

—Γιατί ο αυτοκράτωρ μας τόσο πρωί σηκώθη, και κάθεται στης πόλεως την πιο μεγάλη πύλη στον θρόνο επάνω, επίσημος, φορώντας την κορώνα;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Κι ο αυτοκράτωρ περιμένει να δεχθεί
τον αρχηγό τους. Μάλιστα ετοίμασε
για να τον δώσει μια περγαμηνή. Εκεί
τον έγραψε τίτλους πολλούς κι ονόματα.
— Γιατί οι δυο μας ύπατοι κ’ οι πραίτορες εβγήκαν σήμερα με τες κόκκινες, τες κεντημένες τόγες·
γιατί βραχιόλια φόρεσαν με τόσους αμεθύστους, και δαχτυλίδια με λαμπρά, γυαλιστερά σμαράγδια·
γιατί να πιάσουν σήμερα πολύτιμα μπαστούνια μ’ ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλιγμένα;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·
και τέτοια πράγματα θαμπώνουν τους βαρβάρους.
—Γιατί κ’ οι άξιοι ρήτορες δεν έρχονται σαν πάντα να βγάλουνε τους λόγους τους, να πούνε τα δικά τους;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·
κι αυτοί βαρυούντ’ ευφράδειες και δημηγορίες.

— Γιατί ν’ αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία κ’ η σύγχυσις.
(Τα πρόσωπα τι σοβαρά που εγίναν).
Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ’ η πλατέες, κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;
Γιατί ενύχτωσε κ’ οι βάρβαροι δεν ήλθαν.
Και μερικοί έφθασαν απ’ τα σύνορα,
και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.

__ Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.
Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις."

(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)

ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ...

"(...)
As, in a theatre,
The lights are extinguished, for the scene to be changed
With a hollow rumble of wings, with a movement of darkness on darkness,
And we know that the hills and the trees, the distant panorama
And the bold imposing facade are all being rolled away—
Or as, when an underground train, in the tube, stops too long between stations
And the conversation rises and slowly fades into silence
And you see behind every face the mental emptiness deepen
Leaving only the growing terror of nothing to think about;

Or when, under ether, the mind is conscious but conscious of nothing—

I said to my soul, be still, and wait without hope

For hope would be hope for the wrong thing; wait without love,

For love would be love of the wrong thing; there is yet faith

But the faith and the love and the hope are all in the waiting.

Wait without thought, for you are not ready for thought:
So the darkness shall be the light, and the stillness the dancing.
Whisper of running streams, and winter lightning.
The wild thyme unseen and the wild strawberry,
The laughter in the garden, echoed ecstasy
Not lost, but requiring, pointing to the agony
Of death and birth."

(T.S. Elliot, Four Quartets)

Ιδέες για την Παιδεία

Με τον ντόρο που γίνεται τώρα τελευταία, σκέφτηκα μερικές ιδέες για τότε που θα με κάνουνε υπουργό Παιδείας (πρέπει να είμαι προετοιμασμένη, ποτέ δεν ξέρεις ...).

Η μαγική μου ιδέα λέγεται "κινητικότητα ανάμεσα στις σχολές". Και απορώ πώς και δεν το έχει σκεφτεί ή προτείνει κανείς μέχρι τώρα.

Ιδού πώς θα υλοποιηθεί η ιδέα μου:

Θα καταργήσω τις Πανελλήνιες (ή Πανελλαδικές, δεν ξέρω πώς τις λένε τώρα). Αλήθεια. Θα μπαίνει όποιος θέλει - και έχει πάρει απολυτήριο Λυκείου με κάποιο σχετικά καλό βαθμό (λ.χ. 15) - σε όποια σχολή θέλει.

Από εκεί και πέρα βέβαια οι εξετάσεις στην κάθε σχολή θα είναι σοβαρές, αδιάβλητες, χωρίς αντιγραφές και τέτοια, και φυσικά, αν δεν περάσει όλα τα μαθήματα του έτους θα χάνει τη χρονιά και θα πρέπει να την επαναλάβει. Μόνο μια φορά ακόμα θα χωράει επανάληψη. Αν και τη δεύτερη χρονιά αποτύχει, θα φεύγει από τη σχολή. Σε κάθε περίπτωση, είτε αποτύχει στις εξετάσεις, είτε αλλάξει γνώμη, θα μπορεί να γραφτεί σε άλλη σχολή.

Με αυτό τον τρόπο, πιστεύω ότι θα πάψει να υπάρχει ο μύθος του Πανεπιστημίου, τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να μπαίνουν στις σχολές, να βλέπουν τι "παίζει", να δοκιμάζουν να δουν αν τους αρέσει ή τέλοσπάντων αν τα καταφέρνουν. Και όλοι αυτοί που ξεκίνησαν σε κάποια σχολή και στην πορεία βλέπουν ότι το αντικείμενο δεν τους ενδιαφέρει, ή δεν τα βγάζουν πέρα, δεν είναι φτιαγμένοι για αυτό, ρε παιδί μου, δε θα νιώθουν εγκλωβισμένοι "τώρα που μπήκα, πρέπει να πάρω πτυχίο, πού να ξαναδίνω Πανελλήνιες". Ετσι, παρότι θα γεμίσουν τα αμφιθέατρα του πρώτου έτους, τελικά θα αποσυμφορηθούν τα Πανεπιστήμια.

Εγώ είχα κάμποσους συμφοιτητές στη Νομική, που στην πορεία είδαν ότι θέλουν να ασχοληθούν με το θέατρο, την ιστορία, τη φιλοσοφία, τη δημοσιογραφία, τη διαφήμιση... Κι όμως, όλοι αυτοί κάθησαν και τελείωσαν τη Νομική μετά μυρίων βασάνων, με το κόστος που συνεπάγεται αυτό για το Πανεπιστήμιο και τελικά για τους φορολογούμενους (όλοι αυτοί έπαιρναν συγγράματα, συμμετείχαν σε εξετάσεις κλπ., κλπ.). Και όλα αυτά, για να πάρουν το "χαρτί" και να μην ξανασχοληθούν ποτέ με τα νομικά, καθώς μετά στράφηκαν σ' αυτά που τους έλεγε η καρδιά τους. Δε θα ήταν καλύτερο να είχαν τη δυνατότητα να εγκαταλείψουν τη Νομική και να πάνε να κάνουν ιστορία ή θεατρικές σπουδές στο δεύτερο - τρίτο έτος, τότε που κατάλαβαν τι θέλουν; Κι εκείνοι θα κέρδιζαν χρόνο, θα έπαιρναν πτυχίο στο αντικείμενο που τους ενδιαφέρει, κι η Νομική Σχολή θα ανακουφιζόταν, από το να διατηρεί αιώνιους, απρόθυμους φοιτητές...

Ξέρω ότι σας έχω συνεπάρει και ότι θα με ψηφίσετε μονοκούκι.

Θα επανέλθω και με άλλες ιδέες!

Η Ελλάς των δύο ταχυτήτων

Συνέχεια ζούμε με αυτές τις περίφημες «δύο ταχύτητες»... Συνέχεια, κάθε μέρα, τις συναντάμε σε κάθε εκδήλωση της ζωής μας.

Από τη μιά μεριά το Μέγαρο Μουσικής, κι από την άλλη τα σκυλάδικα, η σκουπιδοτηλεόραση, η αμορφωσιά και η άγνοια. Από τη μια η Φιλοθέη, η Εκάλη, το Κολωνάκι, από την άλλη οι υποβαθμισμένες συνοικίες. Τα κυριλέ εστιατόρια, τα προσεγμένα καφέ, αλλά και τα κακόγουστα δήθεν μοντέρνα καφενεία που σερβίρουν μπουγαδόνερο για καπουτσίνο. Οι ιδιωτικές κλινικές και τα δημόσια νοσοκομεία με τα ράντζα. Τα ιδιωτικά σχολεία και τα δημόσια. Οι σπουδαγμένοι στο εξωτερικό με τους μεταπτυχιακούς τίτλους και οι φτωχομπινέδες που πήραν με το ζόρι ένα ψωροπτυχίο του ελληνικού πανεπιστημίου με το "δημοκρατικό πέντε". Το μετρό, ο προαστιακός, το τραμ αλλά και τα ΚΤΕΛ και κάτι αρχαία τραίνα που δεν έχει ακόμα αποσύρει ο ΟΣΕ. Τα Χάισπήντ αλλά και κάτι «παντόφλες» πλοία τύπου «Ρομίλντα». Οι φιλόδοξοι γιάπηδες αλλά και οι βολεμένοι αργόμισθοι δημόσιοι υπάλληλοι. Κάποιες υπηρεσίες που λειτουργούν καλά, κι άλλες που είναι βουλιαγμένες σε ένα γραφειοκρατικό δυσλειτουργικό μεσαίωνα. Δεν απαριθμώ άλλα, ο κατάλογος είναι ατελείωτος...

Πολλές φορές μάλιστα συναντιόνται αυτά τα δύο και αντικρύζεις ταυτόχρονα και τις δύο πραγματικότητες, τα δύο πρόσωπα της Ελλάδας, την Ευρώπη και την πρώην οθωμανική επαρχία, καθώς λ.χ. τελειώνει η Αττική οδός και βγαίνεις σε έναν επαρχιακό δρομάκο, σε ένα απελπιστικό μποτιλιάρισμα με κορναρίσματα και μούτζες...
Το θέμα είναι ότι συνήθως αυτοί που «παίζουν» στη 2η ταχύτητα είναι αυτοί που μονίμως κλαίγονται και κατηγορούν τις 2 ταχύτητες, ενώ δεν κάνουν τίποτα οι ίδιοι γι αυτό. Αντιθέτως, περιμένουν το πρόβλημά τους να τους το λύσει κάποιος άλλος, κατά κανόνα το Κράτος. Φυσικά, οι ίδιοι με την αδιαφορία τους είναι σαφώς μέρος του προβλήματος. Το σύστημα τους θρέφει, και δεν είναι καθόλου διατεθειμένοι να το αλλάξουν. Είναι οι πρώτοι που πάνε σε διαδηλώσεις (η διαδήλωση είναι το μεγαλύτερό τους κατόρθωμα, εκεί πια θεωρούν ότι "κάτι κάνανε!", ενώ δεν είναι τίποτα άλλο από στείρα διαμαρτυρία), αλλά στην πραγματικότητα αυτοί είναι το πιό συντηρητικό κομμάτι της κοινωνίας μας. Αυτοί είναι που δεν θέλουν να αλλάξει τίποτα, παρά να σέρνεται αυτή η μιζέρια που τους προσφέρει το μόνιμο μισθουλάκο τους ...

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ...

Στην αρχή, είσαι "ο μικρός", ο άπειρος στη δουλειά, ο "νέος". Σε εκμεταλλεύονται λιγάκι, αλλά είσαι και άσχετος, μαθαίνεις βέβαια σιγά σιγά. Ε, μετά από κάμποσα χρονάκια, λες ότι "πάλιωσες" κάπως. Πάνω εκεί μένεις έγκυος, λες "θα πάρω μια συνεργάτη - βοηθό". Μια νέα δικηγόρο, να με βοηθάει τώρα που δεν είμαι για πολλά - πολλά.

Έρχεται ένα άτομο, για συνέντευξη. Καλές σπουδές, όχι τίποτα σπουδαίο, αλλά αξιοπρεπείς, ξέρει και ξένες γλώσσες, έχει ξαναδουλέψει και σε άλλο, γνωστό γραφείο. Της λες ότι δεν είσαι κανάς Κροίσος και στην αρχή τουλάχιστον θα της δώσεις ένα άλφα ποσό, όχι αστρονομικό. Στραβομουτσουνιάζει, "μα είμαι δικηγόρος, ΟΧΙ ΑΣΚΟΥΜΕΝΗ, έχω εμπειρία, έχω χειριστεί υποθέσεις μόνη μου...". Τέλοσπάντων, δέχεται, με αντάλλαγμα να είναι αισθητά μικρότερο από το κανονικό το ωράριό της (αντί για 8ωρο, 4-5 ώρες την ημέρα το πολύ). Και φυσικά, τσάμπα χρήση υποδομών του γραφείου, υπολογιστής, ίντερνετ, τηλέφωνα, φαξ, που αν άνοιγε δικό της γραφείο θα έπρεπε να τα πληρώνει η ίδια από την τσέπη της (για να μη μιλήσω για ενοίκια, ηλεκτρικά, νερά, κοινόχρηστα ...). Πρέπει εδώ να διευκρινιστεί ότι εμείς οι δικηγόροι είμαστε ελεύθεροι επαγγελματίες, κι αυτές οι συνεργασίες δεν έχουν την έννοια ότι γίνεσαι "υπάλληλος" του άλλου. Υποτίθεται ότι συνεργάζεσαι με τον άλλον και σιγά σιγά μπορείς να έχεις και δικούς σου πελάτες και να βγάζεις αυτό το "κάτι παραπάνω" που σου λείπει από την αμοιβή για τη συνεργασία. Επιπλέον, έχεις την ευκαιρία να μάθεις κι από τους άλλους μερικά πράματα, να κάνεις γνωριμίες, να αποκτήσεις ακόμα μεγαλύτερη εμπειρία, που σίγουρα σου λείπει στην αρχή. Καλό ντηλ για έναν νέο δικηγόρο στο ξεκίνημά του, νομίζω...

Και μετά προκύπτει η πραγματικότητα: ένα νυσταλέο, βαριεστημένο άτομο, που σπεύδει να εκμεταλλευθεί την ελαστικότητα του ωραρίου για να εμφανίζεται όλο και πιό αργά, και που δυστυχώς κάνει το ένα λάθος μετά το άλλο. Απροσεξία; Άγνοια; Βαριεστημάρα; Ανικανότητα; Και φυσικά δεν είναι σε θέση να χειριστεί κάτι από την αρχή μέχρι το τέλος μόνη της, μπορεί να ενεργήσει μόνο βάσει λεπτομερέστατων οδηγιών, αλλιώς παραλύει, δεν έχει καμμιά ικανότητα για πρωτοβουλία.

Έχετε διαβάσει Αστερίξ; Εκεί που ένας ηλίθιος εκατόνταρχος νομίζει ότι κατέλαβε το γαλατικό χωριό, και στέλνει αγγελιοφόρο στη Ρώμη να δει τον Καίσαρα, "και θα του πεις", λέει, "'Απασα Γαλατία κατελήφθη". Θα σε ρωτήσει "άπασα;" Θα του πεις "Άπασα!". Και θα καταλάβει!" Ε, μετά έρχεται ο επιθεωρητής, τον πλακώνουνε στις φάπες και πάει και βρίσκει το μαλάκα τον εκατόνταρχο με μελανιασμένο το πρόσωπο, και του λέει (με μελιστάλαχτο ύφος): "Στείλατε αγγελιαφόρο στη Ρώμη "Άπασα Γαλατία κατελήφθη!" - Άπασα; - Άπασα! (και ξαφνικά ουρλιάζει κατακόκκινος:) Και, μα το Δία, ιδού τι μας κάνανε αυτοί οι ηττημένοι!"

Ε, μα ναι, ρε γαμώτο. Τι πλασάρεσαι ως έμπειρος και προχωρημένος; Και έχεις και οικονομικές αξιώσεις; Πες εξαρχής ότι είσαι στουρνάρι, να σε αντιμετωπίσει και ο άλλος ως στουρνάρι, να διπλοτσεκάρει τι κάνεις, να ξέρει πού βρίσκεται. Μάθαν όλοι, ότι πρέπει να πουλήσουν μούρη στην αρχή, και να ζητάνε λεφτά. Πού πας, ρε Καραμήτρο. Με τι προσόντα... Νια, νια, νια ...

Αγάπη

"...Εαν ταίς γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπην δε μη εχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον. Και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντα και πάσαν την γνώσιν, και εάν έχω πάσαν την πίστιν ώστε όρη μεθιστάναι, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ειμί. Καν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντα μου, και εάν παραδώ το σώμα μου ίνα καυχήσωμαι, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ωφελούμαι. Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται, η αγάπη ου ζηλοί, ου περπερεύεται, ου φυσιούται, ουκ ασχημονεί, ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται, ου λογίζεται το κακόν, ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία· πάντα στέγει, πάντα πιστευει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει. Είτε δε προφητείαι, καταργηθήσονται· είτε γλώσσαι, παύσονται· είτε γνώσις, καταργηθήσεται. Εκ μέρους γαρ γιγνώσκομεν και εκ μέρους προφητεύομεν· όταν δε έλθη το τέλειον, το εκ μέρους καταργηθήσεται. Ότε ήμην νήπιος, ελάλουν ως νήπιος, εφρόνουν ως νήπιος, ελογιζόμην ως νήπιος· ότε γέγονα ανήρ, κατήργηκα τα του νηπίου. Βλέπομεν γαρ άρτι δι εσόπτρου εν αινίγματι, τότε δε πρόσωπον προς πρόσωπον· άρτι γινώσκω εκ μερους, τοτε δε επιγνώσομαι καθώς και επεγνώσθην. Νυνι δε μένει πίστις, ελπίς, αγάπη, τα τρία ταύτα· μείζων δε τούτων η αγάπη."

(Απ. Παύλου, Α' επιστολή προς Κορίνθιους)

ΠΟΙΟΣ ΦΤΑΙΕΙ;

"― Φταίει το ζαβό το ριζικό μας!

― Φταίει ο Θεός που μας μισεί!

― Φταίει το κεφάλι το κακό μας!

― Φταίει πρώτ' απ' όλα το κρασί!

Ποιος φταίει; ποιος φταίει; Kανένα στόμα

δεν τό ' βρε και δεν τό πε ακόμα.

Έτσι στη σκότεινη ταβέρνα

πίνουμε πάντα μας σκυφτοί.

Σαν τα σκουλήκια, κάθε φτέρνα

όπου μας έβρει μας πατεί.

Δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα,

προσμένουμε, ίσως, κάποιο θάμα!"

(Κ. Βάρναλης, Οι Μοιραίοι)

_

Σε διάφορες στιγμές, και με διάφορες αφορμές, ακούς συχνά: "φταίει η κακούργα κοινωνία", "πού είναι το κράτος" και άλλα τέτοια ηχηρά παρόμοια. Σε πιό προσωπικό επίπεδο, μαθαίνεις ότι "τον Τάδε τον παρασύρανε οι κακές παρέες, ξέρεις τι καλό παιδί ήταν αυτός", ή ότι "η Δείνα επηρεάζεται πάρα πολύ από τη μάνα της", ή "εγώ θα είχα γίνει μέγας και τρανός, αλλά δε μ' αφήσανε οι υποχρεώσεις/οι γονείς μου/τα παιδιά μου/η γυναίκα μου", άσε πια το θρυλικό "αυτός δεν την ήθελε, αλλά εκείνη τον τύλιξε" κ.ο.κ.

Εμένα πάλι γιατί όλα αυτά μου φαίνονται ως αφορμές για μετάθεση της ευθύνης σε κάποιον άλλο, αντί για εμάς τους ίδιους; Ποιός είναι "το κράτος" και "η κοινωνία" αν όχι εμείς οι ίδιοι; Ποιός επέλεξε να κάνει παρέα με τις ... κακές παρέες; Ποιός επέλεξε να υιοθετήσει τη στάση και τις απόψεις της μάνας του; Ποιός διάλεξε την άχαρη δουλειά, τη ρουτίνα κλπ., αντί για το ρίσκο και την προσπάθεια για κάτι μεγάλο;

Ας αναλάβουμε τις ευθύνες μας, παιδιά. Δεν φταίει "το κακό το ριζικό μας" ή "ο Θεός που μας μισεί". Δεν φταίει κανένας άλλος, ποτέ. Είμαστε εδώ που είμαστε, γιατί εμείς οι ίδιοι το διαλέξαμε. Γιατί εμείς το αποφασίσαμε. Γιατί εμείς οι ίδιοι πράξαμε με τον άλφα τρόπο ή παραλείψαμε να συμπεριφερθούμε με τον βήτα τρόπο. Και δεν υπάρχει κανένας άλλος να μας σώσει. Εμείς οι ίδιοι είμαστε υπεύθυνοι για τη μοίρα μας, για το αν θα μείνουμε στα ίδια ή αν θα κάνουμε κάτι για να αλλάξουμε τη ζωή μας...

Κι όπως έλεγαν και οι Μαύροι Πάνθηρες "if you are not part of the solution, then you are part of the problem!".